Bilişsel Davranışçı terapi 

Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT), kişinin düşünce, duygu ve davranışları arasındaki ilişkiyi inceleyen ve bu ilişkiyi değiştirerek psikolojik sorunları çözmeye çalışan, kanıta dayalı bir terapi yöntemidir. BDT, olumsuz ve işlevsiz düşünce kalıplarının (bilişsel çarpıtmalar) kişinin duygusal tepkilerini ve davranışlarını nasıl etkilediğini anlamaya odaklanır ve bu düşünce kalıplarını daha sağlıklı olanlarla değiştirmeyi amaçlar. Aaron T. Beck tarafından 1960'larda geliştirilen bu terapi, çeşitli psikolojik sorunların tedavisinde yaygın olarak kullanılır.

BDT’nin Temel İlkeleri:
1. Biliş (Düşünceler): Kişilerin olaylar hakkında nasıl düşündükleri, yaşadıkları duygusal tepkileri ve davranışlarını etkiler. Yanlış veya olumsuz düşünceler, olumsuz duygulara ve sağlıksız davranışlara yol açabilir.
2. Davranış: Düşünceler, kişinin davranışlarını doğrudan etkiler. Sağlıksız düşünce kalıpları nedeniyle olumsuz davranışlar gelişebilir.
3. Duygular: Olumsuz düşünceler kişinin hissetme şeklini belirler. Düşünceleri değiştirerek duyguların da değişebileceği varsayılır.

BDT'nin İşleyişi:
● Farkındalık: Kişi, otomatik olarak gelişen olumsuz düşüncelerinin farkına varmayı öğrenir.
● Bilişsel Yeniden Yapılandırma: Bu olumsuz ve işlevsiz düşünceler, daha gerçekçi ve sağlıklı düşüncelerle değiştirilir.
● Davranışsal Teknikler: Kişi, işlevsel olmayan davranışları değiştirmek ve olumlu alışkanlıklar geliştirmek için yeni stratejiler öğrenir. Bu süreçte maruz bırakma, davranışsal deneyler ve problem çözme gibi teknikler kullanılır.

BDT'nin Kullanım Alanları:
BDT, birçok psikolojik rahatsızlığın tedavisinde etkili bir yöntemdir. Bunlar arasında:
● Depresyon
● Anksiyetebozuklukları(panikbozukluğu,sosyalfobi,genel
anksiyete bozukluğu)
● Obsesif-kompulsif bozukluk (OKB)
● Travma sonrası stres bozukluğu (TSSB)
● Yeme bozuklukları
● Bağımlılıklar

Bilişsel Çarpıtmalar (Olumsuz Düşünce Kalıpları):
BDT'de yaygın olarak üzerinde durulan "bilişsel çarpıtmalar", kişinin gerçekçi olmayan ve zararlı düşünme biçimleridir. Bazı yaygın çarpıtmalar şunlardır:
● Siyah-beyaz düşünme: Olayları ya tamamen iyi ya da tamamen kötü olarak değerlendirme.
● Felaketleştirme: Olası en kötü senaryoları varsayma.
● Aşırı genelleme: Tek bir olaydan geniş sonuçlar çıkarma.
● Zihin okuma: Başkalarının ne düşündüğünü veya hissettiğini kesin olarak varsayma.

BDT Süreci:
1. Değerlendirme: Kişinin düşünce, duygu ve davranış kalıpları değerlendirilir.
2. Hedef Belirleme: Kişinin yaşamında değiştirmek istediği sorunlu alanlar üzerinde spesifik hedefler belirlenir.
3. Bilişsel ve Davranışsal Müdahaleler: Terapi sürecinde, işlevsiz düşünceler değiştirilir ve yeni davranış stratejileri uygulanır.
4. Eğitim ve Uygulama: Kişiye, kendi kendine kullanabileceği teknikler öğretilir ve gerçek yaşamda uygulanması teşvik edilir.
Sonuç:
BDT, kişiyi pasif bir dinleyici konumunda bırakmak yerine, aktif katılımcı olmasını sağlar. Kişinin düşüncelerini ve davranışlarını fark ederek değiştirmesi, yaşam kalitesini arttırır ve uzun vadeli sonuçlar elde etmesini sağlar.